گزارش کوتاهی از کم و کیف برگزاری دوره بیست و دوم نمایشگاه بین‌المللی الکامپ (آذر ۹۵)

آسمان آبی، هوای پاک و ترافیک روان، هیچ کدام در شرایط عادی، در مورد شهر تهران قابل تصور نیستند؛ اما به لطف تقارن زمان برگزاری نمایشگاه الکامپ ۹۵ با دو روز تعطیلی رسمی، بازدیدکنندگان این نمایشگاه، از هر سه موهبت کم‌نظیر برخوردار بودند.

نمایشگاه الکامپ، بزرگترین رویداد تجاری در عرصه تولید و عرضه محصولات و خدمات صنایع الکترونیک و کامپیوتر کشور است که همه ساله با حضور گسترده و چشمگیر دست‌اندرکاران این حوزه و مخاطبان آن‌ها در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار می‌گردد.

در ورودی نمایشگاه، حضور پررنگ خودروهای سرویس حمل مسافر اسنپ، توجه‌ها را به خود جلب می‌کرد. جایگاه و مسیر ویژه این خودروها و نیز تخفیف ویژه‌ای که اسنپ برای مسیرهای منتهی به محل دائمی نمایشگاه بین‌المللی در نظر گرفته بود، رضایت بسیاری از مسافران (و البته رانندگان) را فراهم آورده بود. در مورد من شخصا، استفاده از اسنپ، برای طی کردن مسافت محل اقامتم تا نمایشگاه، صرفه‌جویی حدود ۵۰ درصدی نسبت به کرایه آژانس روز قبل را به همراه داشت. نصب چندین بنر تبلیغاتی در مسیر ورود به نمایشگاه و تدارک غرفه‌ای نسبتا بزرگ در سالن ۳۸، جایگاه این سرویس‌دهنده را در نمایشگاه و طبیعتا در ذهن مخاطبانش، با موفقیت تثبیت می‌نمود.

غایبین بزرگ

در بزرگ‌ترین رویداد حوزه فناوری اطلاعات سال ۹۵ ایران، هیچ‌کدام از فروشگاه‌های اینترنتی صاحب‌نام مانند (دیجی‌کالا، بامیلو، مدیسه و …) حضور نداشتند؛ شاید به این دلیل که عرصه را بیشتر مناسب معرفی استارتاپ‌های نوپا می‌دیدند (و نه کسب‌وکارهای بزرگ) و یا این که سرگرم برنامه‌ریزی برای جشنواره‌های فروش شب یلدا بودند (به ویژه دیجی‌کالا که وعده بزرگ‌ترین فروش اینترنتی تاریخ ایران را در شب یلدای سال ۹۵ داده بود و برای تحقق آن، کار چالش‌برانگیزی را پیش رو داشت).

صبا ویژن، دیگر غایب بزرگ نمایشگاه بود که تنها به نصب چند بنر تبلیغاتی در محوطه نمایشگاه بسنده کرده بود؛ حال آن‌ که دیگر آژانس‌های تبلیغات اینترنتی و بازاریابی آنلاین، با غرفه‌های کوچک و بزرگ، حضور نسبتا گسترده‌ای به هم رسانده بودند.

الکام استارز، محل درخشش ستارگان آینده کهکشان تجارت الکترونیک ایران

(عکس از رادیکال خبر)

الکام استارز، یک رویداد حمایتی است که در سال ۱۳۹۴ در نمایشگاه الکامپ بنا نهاده شد و هدف آن، حمایت از استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. اگر بگوییم امسال در الکامپ ۹۵، سالن ۱۸، محل برگزاری رویداد الکام استارز، یکی از پرشورترین و پرترددترین سالن‌های نمایشگاه بود، اغراق نکرده‌ایم (حتی به نقل از دوستان توئیتری‌مان، یکی از پربحث‌ترین موضوعات کاربران اهل فناوری در توئیتر هم بوده است).

حضور نزدیک به ۲۵۰ استارتاپ و کسب‌وکار موفق (که آن‌ها نیز مسیر پیشرفت را با سکان کارآفرینی طی کرده‌ بودند)، شور «آغاز» را در کنار تجربه «پایداری» به نمایش می‌گذاشت و فضایی پدید آورده بود که در همان راهروهای باریک و پر پیچ و خم سالن ۱۸، به وضوح می‌توانستیم تولد، رشد و بلوغ کسب‌وکارهای گوناگون را مشاهده نموده و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را به بحث بگذاریم.

استارتاپ‌ها در ۲۲ گروه زیر فعالیت می‌کردند:

تبلیغات، بازاریابی، امنیت، سرگرمی، کلان‌داده‌ها، رایانش ابری، توسعه‌دهندگان، نرم‌افزار، خدمات سازمانی، منابع انسانی، تجارت الکترونیک، آموزش، مالی، سخت‌افزار، واقعیت مجازی، اینترنت اشیا، سبک زندگی، پزشکی، جمع‌سپاری، اجتماعی و گردشگری

تعدد استارتاپ‌های مبتنی بر تبلیغات، پافشاری بر تبلیغات هدفمند

از روی مشاهده، کسب‌وکارهای مرتبط با تبلیغات را به دو گروه تقسیم می‌کنم:

۱- کسب‌وکارهای تبلیغات‌محور

به جرئت می‌توان گفت غالب ایده‌‌پردازها و بنیان‌گذاران استارتاپ‌ها که در نمایشگاه حضور یافته‌ بودند و یا در بخش داوری، ایده‌های خود را به بحث می‌گذاشتند، مدل درآمدی خود را بر مبنای تبلیغات، تعریف کرده بودند؛ با این پیش‌فرض که وب‌سایت یا اپلیکیشن استارتاپ آن‌ها به مرور زمان بازدید و ترافیک فراوانی را به خود جذب خواهد کرد و بدین ترتیب، در حاشیه کارکرد و رسالت اصلی خود، بستر یک رسانه تبلیغاتی را نیز فراهم می‌آورد که قادر است با جذب انواع آگهی‌های تبلیغاتی (بنر، لینک، ریپورتاژ و …)، استارتاپ را به سودآوری برساند.

همه می‌دانیم که امروزه، تبلیغات هدفمند یکی از اصلی‌ترین راه‌های کسب درآمد غول‌های فناوری دنیا از جمله گوگل و فیس‌بوک است؛ اما این که آیا ایده‌پردازان جوان و صاحبان استارتاپ‌ها، همه عوامل موثر در بازاریابی را در طراحی مدل‌های درآمدی و تدوین طرح‌های توجیه اقتصادی استارتاپ خود، مد نظر قرار داده‌اند یا خیر، پرسشی است که پاسخ آن، موفقیت بسیاری از ایده‌های تازه و نوآورانه را به چالش می‌کشد. قضاوت در این زمینه را بر عهده کارشناسان و داوران حوزه بازاریابی و تجارت الکترونیک می‌گذاریم؛ اما آن‌چه عیان است، این است که تبلیغات، محرک شکل‌گیری بسیاری از استارتاپ‌ها بوده است.

۲- آژانس‌های تبلیغاتی

در این مقاله، منظورم از آژانس‌های تبلیغاتی، کسب‌وکارهایی هستند که مستقیما در ازای ارائه خدمات مشاوره، مهندسی و مدیریت کمپین‌های تبلیغاتی (و نه صرفا به عنوان صاحب رسانه) ایفای نقش می‌کنند.

تبلیغات کلیکی، تبلیغات در گوگل، تبلیغات درون‌برنامه‌ای موبایل‌، تبلیغات محتوایی، تبلیغات در رسانه‌های اجتماعی و… همگی از مصادیق تبلیغات آنلاین هستند که مدتی است با روندی رو به رشد، جای خود را در کمپین‌های تبلیغاتی تثبیت کرده‌اند و غالب آژانس‌ها، حداقل در لفظ، سرفصل آن‌ها را در شرح خدمات خود قید کرده‌اند. پرسش این است که با این همه، وجه تمایز (یا مزیت رقابتی) این تعداد آژانس‌ تبلیغاتی (باسابقه و یا نوظهور) در چیست؟

هنگام بازدید از غرفه‌های آژانس‌های تبلیغات آنلاین، این پرسش را با خود مدیران در میان گذاشتم. دریافتم که تفاوت در میزان قابلیت هدفمندسازی تبلیغات، صحت و دقت آمارهای ثبت شده و قدرت رفتارسنجی کاربران به منظور بهبود (یا بازتعریف) کمپین‌های تبلیغاتی است که در نهایت منجر به فروش بیش‌تر محصولات (کالاها و خدمات) متقاضیان تبلیغات می‌شود.

گرایش به ارائه چنین خدماتی، نشان از این حقیقت دارد که آژانس‌های تبلیغاتی بیش از پیش به تبلیغات هدفمند و قابل اندازه‌گیری ایمان آورده‌اند.

نمایشگاهی بزرگ از انواع روش‌های تبلیغات در نقطه فروش

همانطور که پیش‌بینی می‌شد سرویس‌دهنده‌های اینترنت و اپراتورهای تلفن همراه حضور پررنگی در الکامپ داشتند؛ کانکس‌های کوچک و بزرگ در محوطه نمایشگاه، غرفه‌های وسیع در داخل سالن‌ها ، بازاریابان فعال، طرح‌های تشویقی جذاب مانند واگذاری رایگان سیم‌کارت‌ و …

در این میان، رایتل، تمام فضای سالن ۴۰ را در اختیار گرفته بود.

• راه‌اندازی کمپین #ترابرد_به_رایتل و انتشار محتوا در شبکه‌های اجتماعی
• طراحی مسابقه هم‌خوانی با ترانه‌های پرطرفدار و مشارکت دادن کودکان در آن‌
• ایجاد جاذبه‌های بصری متنوع مناسب عکاسی و ترغیب بازدیدکنندگان به مشارکت در عکس‌برداری

شخصا فکر می‌کنم طراحی یکپارچه و منسجم این طرح‌های تبلیغاتی، شایسته تحسین بود؛ اما در اتاق‌های فکر، بیش‌تر از این‌ها می‌توان خلاقیت را به عنوان چاشنی الگوهای تبلیغات هدفمند به خدمت گرفت.

در حاشیه

بگذارید شما را در دیده‌ها و شنیده‌های چند دقیقه‌ ابتدایی بازدیدم از نمایشگاه سهیم کنم. وارد نمایشگاه می‌شوید. چند گوینده خانم و آقا، یکی پس از دیگری، جملات تبلیغاتی ثابتی را به دفعات تکرار می‌کنند. در همین حین، یکی از غرفه‌ها در گوشه‌ای از محوطه، یک آمفی‌تئاتر کوچک به راه انداخته، با صدای بلند موسیقی پخش می‌کند و مجری برنامه، بازدیدکنندگان را به شرکت در مسابقه خوانندگی فرا می‌خواند. چند متر آن طرف‌تر، کانکس یک آموزشگاه علوم رایانه‌ای، ترانه‌های جوان‌پسند را به عنوان جاذبه غرفه خود برگزیده است. یکی دو کامیون‌ به شدت دودزا با مقاصد نامعلومی در سطح خیابان‌های نمایشگاه در حال تردد هستند. به این آشفته‌بازار، فریاد تراکت‌پخش‌کن‌ها و دست‌فروش‌های غذا را هم بیفزایید. ترکیبی بی‌نقص از انواع آلودگی‌های صوتی، بصری و زیست محیطی!

در گوشه‌ای از نمایشگاه، کارگاه آموزشی جلوگیری از ارسال اسپم برگزار می‌شود و در گوشه‌ای دیگر با انبوهی از اسپم‌های دیداری و شنیداری و پرزنت‌های زورکی به اصطلاح بازاریاب‌ها مواجه می‌شوید.

در یک طرف، نمایش مدرن واقعیت افزوده به چشم می‌خورد و در طرف دیگر، نمایش واقعیت تلخ دست‌فروشی در یک نمایشگاه بین‌المللی! نه این که ساماندهی چنین مواردی (مثل فراهم کردن فضای مناسبی برای عرضه مواد غذایی، تعبیه فضاهایی برای استراحت بازدیدکنندگان و صرف غذا و…)، شق‌القمر باشد، نه؛ ما پذیرفته‌ایم که هر رویدادی را با حداقل استانداردها برگزار کنیم. عادت کرده‌ایم معمولی باشیم و این بار هم معمولی‌تر از همیشه بودیم…

در پایان، اشاره می‌کنم که نگارنده، طولانی‌ترین شب سال را به نگارش این گزارش اختصاص داده تا قدردان زمانی که صرف مطالعه آن نموده‌اید باشد. یلدا مبارک 🙂