مسیر زندگی سرشار از فراز و فرود و پیچ‌های تند و مهیب است و چرخه‌ی امید و ناامیدی پایانی ندارد. گاهی در شرایطی قرار می‌گیرید که عوامل غیرقابل‌کنترل، تمام معادلات و برنامه‌های شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند و در این شرایط اتخاذ بهترین تصمیم و بروز بهترین واکنش بسیار دشوار است؛ عواملی مثل جنگ، بحران‌های سیاسی و اقتصادی، ‌تحریم‌، کلاهبرداری و…

هر چند امروز رکود تورمی شرایط را برای بسیاری از کسب‌وکارها آن‌چنان سخت و دشوار نموده است که ممکن است آخرین میخ را بر تابوت آن‌ها بکوبد اما رکود به‌طور خودکار همه‌ی کسب‌وکارها را از بین نمی‌برد، حتی برخی از شرکت‌ها در این شرایط با اتخاذ تدابیر مناسب، رشد کرده و از ضعیف‌شدن رقبا برای گسترش سهم خود از بازار به نفع خود استفاده می‌کنند.

شاید کمی دور از ذهن به نظر برسد اما در طول تاریخ، برندها و شرکت‌هایی وجود داشته‌اند که توانسته‌اند بحران‌های اقتصادی را با موفقیت پشت‌سر بگذارند و حتی دامنه‌ی فعالیت خود را توسعه داده‌اند. در این مقاله، ۵ نمونه از این شرکت‌ها و راهکار خروج از بحران هر کدام از آن‌ها را به اختصار معرفی کرده‌ایم. شما نیز می‌توانید از این راهکارها ایده بگیرید و با بومی‌سازی آن‌ها به فراخور شرایط به کسب‌وکار خود کمک کنید.

۱- لگو (Lego) – راهکار خروج از بحران: تغییر بازار

اگر خود را در جایگاه سرپرست خانوار فرض کنید و به دنبال راهکاری برای کاهش مخارج خانواده‌ی خود در دوران رکود باشید، احتمالاً حذف برخی از اسباب‌بازی‌های پلاستیکیِ کودکتان را به عنوان کالاهایی غیرضروری در دستور کار قرار می‌دهید.

با این حال، زمانی که بیش‌تر شرکت‌ها درحال تلاش و تقلا برای زنده‌ماندن بودند، شرکت لِگو شاهد رشد بیش‌تر از ۶۳ درصدیِ سود خود در دوران رکود اقتصادی در سال ۲۰۰۸ بود؛ اما دلیل افزایش سودآوری شرکت لِگو در شرایط رکود چه بود؟

چند دلیل برای این موضوع وجود دارد که می‌توان مهم‌ترین آن‌ها را توسعه‌ی فعالیت شرکت لگو به بازارهای جدید دانست. در سال ۲۰۰۸، در حالی که مردم و کسب‌وکارها در آمریکا سخت‌ترین شرایط ناشی از بحران اقتصادی را می‌گذراندند، لِگو فعالیت خود را بر محور گسترش بازار در اروپا و آسیا متمرکز ‌کرد و به این صورت توانست خود را از آسیب‌های رکود حاکم بر اقتصاد آمریکا مصون بدارد.

۲- گروپان (Groupon) – راهکار خروج از بحران: ارائه‌ی خدماتی که برای بقای کسب‌وکارها حیاتی بود و هزینه‌های مصرف‌کنندگان را کاهش می‌داد.

بسیاری از شرکت‌هایی که از بحران اقتصادی در سال ۲۰۰۸ جان سالم به‌در بردند، زیرساخت‌های بسیار قوی داشتند که در دهه‌های گذشته ایجاد شده بود اما این مساله برای گروپان، صادق نبود.

گروپان در اواسط بحران اقتصادی یعنی در نوامبر سال ۲۰۰۸ راه‌اندازی شد و خیلی سریع تعداد شرکت‌های زیرمجموعه‌ی خود را به ۳۵ شرکت رساند. این گسترش تا جایی ادامه یافت که در سال ۲۰۱۰، گروپان ۱۵۰ شهرِ آمریکای شمالی و ۱۰۰ شهر در اروپا را تحت پوشش خدمات خود قرار داده بود.

سرعت رشد تجاری این وب‌سایت حتی از غول‌های اینترنتی همچون فیس‌بوک، یاهو، آمازون، AOL و گوگل نیز بیش‌تر بود تا جایی که در سال ۲۰۱۰، در حالی که تنها دو سال از آغاز فعالیت گروپان می‌گذشت، گوگل پیشنهاد خرید این استارتاپ را به مبلغ ۶ میلیارد دلار داد. البته گروپان این پیشنهاد را نپذیرفت.

اما گروپان چطور توانست با این سرعت پیشرفت کند؟

اصلی‌ترین دلیل این بود که این شرکت به مصرف‌کنندگان و شرکت‌ها، راهکاری برای بقا در دوران رکود ارائه نمود؛ به مشتریان پیشنهادات مختلفی از محصولات، خدمات و فعالیت‌ها را ارائه می‌کرد که به آن‌ها اجازه می‌داد که تقریباً برای هر محصولی که نیاز دارند، پایین‌ترین قیمت را پیدا کنند. برای شرکت‌ها و به‌ویژه کسب‌وکارهای متوسط نیز به‌طور همزمان فرصتی برای ایجاد مشتریان جدید و تبلیغ در سایت گروپان فراهم شد که هم فروش آن‌ها را ارتقا می‌داد و هم منجر به افزایش «آگاهی از برند» این کسب‌وکارها می‌شد.

۳- نت‌فلیکس (Netflix) – راهکار خروج از بحران: ایجاد مزیت قیمتی نسبت به رقبا

نت‌فلیکس که در حال حاضر به عنوان بزرگ‌ترین تریبون رسانه‌ای جهان فعالیت دارد، در سال ۲۰۰۰، خدمات خود را ‌با ارسال پستی DVD آغاز نمود. درست زمانی که بحران مالی سال ۲۰۰۸ دامن بیش‌تر شرکت‌ها به‌ویژه شرکت‌های فعال در حوزه‌ی سرگرمی را گرفته بود، نت‌فلیکس توانست پایه‌های کسب‌وکار خود را مستحکم نماید و تعداد کاربران خود را به میزان چشم‌گیری افزایش دهد؛ به‌طوری که در پایان سال ۲۰۰۹، تعداد آن‌ها به بیش‌تر از ۳ میلیون نفر رسید و قیمت سهام این شرکت نیز بیش از ۵۷ درصد رشد یافت.

یکی از دلایل اصلی موفقیت نت‌فلیکس این بود که این شرکت توانست در شرایطی که هزینه‌های ماهیانه‌ی استفاده از خدمات تلویزیونی و ماهواره‌ای در آمریکا بسیار بالا رفته بود، خدمات مشابه خود را با قیمتی بسیار کم‌تر به مصرف‌کنندگان ارایه نماید و با کاهش هزینه‌ی سرگرمی مشتریان، برای خود یک مزیت رقابتی جدید ایجاد کند و بدین‌ ترتیب پیروز نهایی میدان رقابت شود.

۴- آمازون (Amazon) – راهکار خروج از بحران: ایجاد مزیت قیمتی نسبت به رقبا

بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ به شدت به خرده‌فروش‌ها آسیب زد اما آمازون در مقابل این صدمات با قدرت ایستاد و توانست در دوران رکود میزان فروش خود را نزدیک به ۲۵ درصد افزایش دهد. چگونه؟

آمازون از محصولات جدید بسیاری مانند Kindle 2 رونمایی کرد که باعث افزایش فروش این شرکت در فصل تعطیلات شد. همچنین، آمازون همیشه سودآوری را نسبت به کیفیت خدماتِ مشتریان و تسلط رقابتی در اولویت دوم خود قرار داده است و با توجه به این اولویت‌بندی توانست محصولات بیش‌تری را با قیمت‌های پایین‌تر ارائه دهد. همین توانمندیِ آمازون باعث شد تا انتخاب اول مشتریانی باشد که به دنبال کاهش هزینه‌های خود بودند.

۵- دومینوز (Domino’s) – راهکار خروج از بحران: تغییر در نوع محصول

زمانی که بحران مالی سال ۲۰۰۸ در آمریکا اتفاق افتاد، پیتزافروشی‌ زنجیره‌ای دومینوز، پیتزافروشی محبوب آمریکایی‌ها نبود اما این مجموعه قصد نداشت میدان رقابت را به رقبای خود واگذار کند. در سال ۲۰۰۹ دومینوز اعلام کرد که دستورالعمل تهیه‌ی پیتزای خود را به‌کلی تغییر داده است و برای این موضوع، علاوه بر میلیون‌ها دلاری که صرف تحقیقات بازار کرده بود، کمپین تبلیغاتی گسترده‌ای را نیز برپا کرد.

بر خلاف ترس از شکست دستورالعمل جدید (مشابه اتفاقی که در سال ۱۹۸۵ برای کوکاکولا رخ داد و فرمول جدید این شرکت با نام New Coke شکست سختی خورد)، تغییرات اعمال‌شده در این پیتزا یک موفقیت چشم‌گیر را برای دومینوز به ارمغان آورد که باعث افزایش فروش و سودآوری این مجموعه شد.

درس‌های کلیدی

فرصت‌ها را جستجو کنید

در هر جا و هر موقعیتی که هستید، ابتدا به دنبال فرصت‌ها بگردید.

• اگر بحران محدود به یک کشور و یا محدوده‌ی جغرافیایی مشخص است، ورود به کشورها و مناطق جدید را در دستور کار خود قرار دهید.
• اگر مشتریان هدف شما از بحران آسیب می‌بینند، محصولات پیشنهادی خود را تغییر دهید و یا این که مشتریان جدیدی را جستجو کنید.
• اگر مدل کسب‌وکار شما ایراد و یا مشکلی دارد، از این که مدل کسب‌وکار خود را دوباره خلق و یا بازآفرینی کنید نهراسید.

به کسانی که نیاز دارند کمک کنید

در دوران رکود اقتصادی مشتریان و شرکت‌های تجاری هر دو برای بقای خود تلاش زیادی می‌کنند؛ پس راهی را برای ارائه‌ی خدمات به کسانی که آسیب‌پذیری بیش‌تری دارند پیدا کنید. می‌توانید با ارائه‌ی قیمت‌های پایین‌تر یا فرصت‌های جدید به آن‌ها کمک کنید تا از این شرایط گذر کنند.

راهکارِ جایگزین ارائه کنید

در دوران رکود، تصمیم‌گیری برای انتخاب حذف اقلام، جهت کاهش هزینه‌های زندگی برای مردم دشوار است. اگر بتوانید به آن‌ها جایگزین‌های مقرون‌به‌صرفه‌تری ارائه دهید، مطمئناً می‌توانید به زُمره‌ی بزرگان حوزه‌ی فعالیت خود بپیوندید.

داستان برندهایی که در بالا بیان شد، مصداق بارز این جمله است که «۱۰ درصد آن چیزی است که اتفاق می‌افتد و ۹۰ درصد، واکنش شما نسبت به آن است». حالا با توجه به این موضوع و مثال‌هایی که گفته شد، راهکار شما برای برون‌رفت از بحران اقتصادی کنونی چیست؟